PATOLOJİDE DİJİTALLEŞME VE YAPAY ZEKA HASTALAR VE HEKİMLER İÇİN YENİ UFUKLAR AÇIYOR
Dijitalleşme tüm branşlarda olduğu gibi sağlıkta da geleceği şekillendiriyor. Patoloji ise özellikle morfolojik temelli bir bilim olması nedeniyle yapay zeka çalışmaları için uygun bir platform oluşturuyor. Ayrıca dijital iş akışı sayesinde süreçler her an takip edilebilmektedir. Patolojide çalışma verimliliğini, patolojik tanı doğruluğunu artıran, hasta güvenliğine önemli katkı sağlayan yapay zeka algoritmaları, patolojinin geleceğinde önemli bir yere sahiptir. Memorial Patoloji Kurucu Doktoru ve Koordinatörü Prof. Dr. İlknur Türkmen, ‘Yapay zeka ile hastalıkların seyri ve tedavi yanıtları tahmin edilebilir mi?’ sorusunu yapay zekanın patolojide kullanımına ilişkin değerli bilgilerle yanıtladı.
Zaman ve mekandan bağımsız patoloji
Tüm dünyada patoloji alanında karşılaşılan temel sorunlar; Her geçen gün artan kanser vakalarına rağmen patolog ve uzman patolog sayısı nispeten azalıyor. Patoloji hemen hemen tüm branşlarla ilgilidir ve bilginin yarı ömrünün günlerle ölçüldüğü günümüz dünyasında dallanma vazgeçilmez bir kural haline gelmiştir. Bir patoloğun akciğer, böbrek, kan hastalıkları, beyin ve sayıları bunlarla sınırlı olmayan tüm dallara hakim olması mümkün değildir. Dijitalleşme, patolojik incelemelerin zamandan ve mekandan bağımsız olarak yapılmasını sağlar. İstanbul’daki laboratuvarımızda hazırlanan biyopsiler, Türkiye’nin her yerindeki patologlarla paylaşılabilmekte, iletişim linki sayesinde Türkiye’deki bir hastanın muayenesi Amerika’daki bir hekim tarafından yapılabilmektedir.
Patolojideki gelişmeler tıp tarihinde de dönüm noktalarını belirliyor.
Patolojide son yıllardaki en büyük değişim ve gelişme dijital patoloji ve buna paralel olarak yapay zeka algoritmalarının patoloji tanısında kullanılmasıdır. Dijital patoloji ve yapay zeka, patologlara tekrarlayan/yoğun iş yükü yaratan konularda yardımcı olmak, hücre sayımı gerektiren sayısal süreçleri objektif olarak gerçekleştirmek, laboratuvardaki insan hatalarını azaltmak, raporlama sürelerini kısaltmak gibi alanlarda sürece katkı sağlıyor. Geliştirilen bu yapay zeka algoritmaları birer ‘karar destek sistemi’dir ve patologlara yardımcı olmak amacıyla mevcuttur. Nihai karar ‘Patoloji uzmanı’na aittir. Algoritmaların kullanılması, patologların ‘tekrarlayan/sıkıcı/zaman alıcı’ işler yerine, yetkinliklerini kullanabilecekleri ‘nitelikli’ işlere daha fazla zaman ayırmalarına olanak tanıyor.
Patolojide yapay zeka algoritması ilk kez FDA onayı aldı
Yapay zekanın kanser teşhisinde kullanılması artık bir hayal ya da akademik çalışma alanı değil. Patoloji alanında FDA onayı alan ilk yapay zeka algoritması, prostat kanseri tanısında patologlara yardımcı olan bir sistemdir. Bu algoritma ile prostattan alınan biyopsilerdeki kanserli alanlar HE (hematoksilen eozin) kesitleri üzerinde işaretlenerek tanı ve prognozla ilgili unsurlar belirlenmektedir. Bu sayede bazı durumlarda ek tetkik ihtiyacını azaltarak patolojik raporlama süresini kısaltabilir ve tanı doğruluğunu arttırabilir.
FDA onayının yanı sıra, CE-IVD sertifikalı birçok yapay zeka algoritması artık klinik kullanıma girmiştir. Meme kanserinde hormon profilinin belirlenmesi, lenf düğümlerindeki kanser bölgelerinin tespiti, mitoz içeren hücrelerin tanımlanması, immünohistokimyasal incelemelerde kalite kontrol çalışmalarının yapılması, laboratuvar ortamında bazı proses hatalarının erken tespiti ve kalite denetimlerinin yapılması, midede H. pylori bakterisinin tespiti biyopsiler, kanser ve lenfoma alanlarının belirlenmesi. Algoritmalar birçok alanda mevcuttur.
Gelecek yapay zeka ile varsayılabilir mi?
Son yıllarda ‘açıklanabilir AI’ (XAI) modelleri, hastanın tedaviye yanıtı, hastalığın prognozu (seyri), yayılma potansiyeli veya ilk tanı anında moleküler sınıflandırma hakkında rutin olarak iddialarda bulunarak yeni bir ufuk açtı. patolojik inceleme. Her geçen gün kişiye özel yeni tedavilerin eklendiği günümüzde dijital patoloji yapay zeka çalışmaları, yeni tedavi hedeflerinin belirlenmesi ve süreçleri hızlandıracak bir teknik konusunda büyük umut vadediyor. Yeni ilaç geliştirmede Dijital Patoloji ve yapay zeka algoritmalarının rolü artıyor.
Yapay zeka hastalara daha hızlı teşhis süreçleri sağlıyor
Memorial Patoloji’de Paige™ Prostat algoritmasının kullanıldığı çalışma, Haziran 2023’te Budapeşte’deki Avrupa Dijital Patoloji Kongresi’nde sunuldu. Araştırmada, algoritmanın duyarlılığı ile patologun özgüllüğünün birleşiminin hasta yönetimini iyileştirdiği gösterildi. ikinci ayak çalışmasında ise tarama testi olarak kullanıldığında patologlara yardımcı olarak tanı süreçlerini hızlandırabileceği görüldü.
“Dijital Patoloji Webinar Serisi” birçok uzmanı bir araya getirmeye devam ediyor
Dijital patolojinin bugünü ve geleceğine dair değerli bilimsel paylaşımların yapıldığı Dijital Patoloji Çalıştayı, Türk Patoloji Derneği ve Memorial Patoloji iş birliğiyle Mart ayında gerçekleştirildi. Tüm gün süren kursta, patolojide dijitalleşme ve yapay zekanın patoloji rutinini nasıl değiştirdiği, sağlığın yanı sıra farklı bölümlerden katılımcılar tarafından tartışıldı.
Türkiye’de Dijital Patoloji alanında çalışan doktor ve mühendisleri bir araya getirmek ve alanda farkındalık yaratmak amacıyla planlanan “Dijital Patoloji Webinar Serisi”, yurt dışından ve yurt içinden birçok uzmanı bir araya getirerek 31 Mayıs 2023 tarihinde başladı. Türk Patoloji Derneği etkinliği olarak Memorial Sağlık Kümelenmesi ve saygın sağlık kuruluşlarının katkılarıyla hazırlanan webinar serisinde Dijital Patoloji, Yapay Zeka, Dijital İş Akışları, Patolojide Yapay Zeka algoritmaları, Yapay Zeka ve etik gibi güncel ve gelecekteki gündemler ele alınıyor. tartışıldı. Ülkenin tanınmış bilim insanlarının yanı sıra Paige Medikal Müdürü Juan Retamaro, Ohio State Üniversitesi DP ve Biyoinformatik bölüm lideri Anil Parwani gibi isimlerin de konuşmacı olarak yer aldığı webinarlar, her toplantıda 200’e yakın katılımcıyla gerçekleştiriliyor.
Web semineri serisi tüm yıl boyunca devam edecek.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
